suffixes
suffixes
01.অধিকাংশ ক্ষেত্রে suffix যোগ হয়ে মুলশব্দের অর্থের
পরিবর্তন না হয়ে পদের পরিবর্তন ঘটে।
Root/base
word
|
অর্থ
|
suffix
|
Derivative/new word
|
অর্থ
|
beauty
|
সৌন্দর্য
|
+ful
|
beautiful
|
সুন্দর
|
cheer
|
আনন্দ
|
cheerful
|
আনন্দময়
|
|
care
|
যত্ন
|
careful
|
যত্নশীল
|
|
fear
|
ভয়
|
fearful
|
ভয়ার্ত
|
|
faith
|
বিশ্বাস
|
faithful
|
বিশ্বস্থ
|
|
mercy
|
দয়া
|
mercyful
|
দয়ালু
|
|
play
|
চাঞ্চল্য
|
playful
|
চাঞ্চল
|
|
use
|
প্রয়োজন
|
useful
|
প্রয়োজনীয়
|
|
aim
|
লক্ষ্য
|
+less
|
aimless
|
লক্ষ্যহীন
|
care
|
সতর্ক
|
careless
|
অসতর্ক
|
|
fear
|
ভয়
|
fearless
|
ভীতিহীন
|
|
faith
|
বিশ্বাস
|
faithless
|
বিশ্বাসহীন
|
|
taste
|
স্বাদ
|
tasteless
|
বিস্বাদ
|
|
use
|
প্রয়োজন
|
useless
|
নিস্প্রয়োজন
|
|
happy
|
সুখী
|
+ness
|
happyness
|
সুখ
|
Kind
|
দয়ালূ
|
Kindness
|
দয়া
|
|
quiet
|
শান্ত
|
Quietness
|
শান্তি
|
|
coword
|
কাপুরুষ
|
+Ly
|
Cowardly
|
কাপুরুষোচিত
|
earth
|
পৃথিবী
|
Earthly
|
পার্থিব
|
|
man
|
পুরুষ
|
Manly
|
পুরুষোচিত
|
|
Rapid
|
দ্রুত
|
Rapidly
|
দ্রুতবেগে
|
|
Sick
|
রোগ
|
Sickly
|
রোগা
|
|
slow
|
মন্থর
|
Slowly
|
মন্থরভাবে
|
|
week
|
সপ্তাহ
|
weekiy
|
সাপ্তাহিক
|
02.noun এর সাথে able/ible যোগ
করে adjective গঠন করা যায় ।
noun
|
অর্থ
|
suffix
|
adjective
|
অর্থ
|
answer
|
উত্ত্বর
|
Able
|
Answerable
|
উত্ত্বরসাধ্য
|
choice
|
পছন্দ
|
Choiceable
|
পছন্দনীয়
|
|
Comfort
|
আরাম
|
Comfortable
|
আরামদায়ক
|
|
Fashion
|
কায়দা
|
Fashionable
|
কায়দা দুরন্ত
|
|
objection
|
আপত্তি
|
Objectionable
|
আপত্তিকর
|
|
reason
|
যুক্তি
|
Reasonable
|
যুক্তিপূর্ণ
|
|
Response
|
জবাব
|
ible
|
Responsible
|
জবাবদিহী
|
sense
|
ইন্দ্রিয়
|
Sensible
|
ইন্দ্রিয়গ্রাহ্য
|
03. Verb এর সাথে able যোগ করেও
adjective গঠন করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
adjective
|
meanings
|
bear
|
সহ্য করা
|
able
|
bearable
|
সহনীয়
|
break
|
ভেঙে ফেলা
|
breakable
|
ভঙ্গুর
|
|
drink
|
পান করা
|
Drinkable
|
পান যোগ্য
|
|
eat
|
খাওযা
|
Eatable
|
খাওযার যোগ্য
|
|
forget
|
ভুলে যাওয়া
|
Forgettable
|
ভুলে যাওয়া
|
|
Laugh
|
হাসা
|
Laughable
|
হাস্যকর
|
|
move
|
পরিবর্তন করা
|
Movable
|
পরিবর্তন যোগ্য
|
|
prefer
|
পছন্দ করা
|
preferable
|
পছন্দনীয়
|
04.noun এর সাথে al যোগ করেও adjective
গঠন করা হয়।
noun
|
meanings
|
suffix
|
adjective
|
meanings
|
Accident
|
দুর্ঘটনা
|
+al
|
accidental
|
দুর্ঘটনামূলক
|
Digit
|
সংখ্যা
|
digital
|
সংখ্যা সংক্রান্ত
|
|
verb
|
ক্রিয়াপদ
|
verbal
|
ক্রিয়াপদ সংক্রান্ত
|
05.Verb এর সাথে al যোগ করেও noun গঠন
করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
Approve
|
অনুমোদন করা
|
+al
|
Approval
|
অনুমোদন
|
Arrive
|
আসা
|
Arrival
|
আগমন
|
|
Bury
|
দাফন করা
|
Burial
|
দাফন
|
|
Deny
|
অস্বীকার করা
|
Denial
|
অস্বীকার
|
|
Dismiss
|
বরখাস্ত করা
|
Dismissal
|
বরখাস্ত
|
|
Perpose
|
প্রস্তাব করা
|
Perposal
|
প্রস্তাব
|
|
Refuse
|
প্রত্যাখান করা
|
Refusal
|
প্রত্যাখান
|
|
remove
|
অপসারণ করা
|
Removal
|
অপসারণ
|
|
Try
|
চেষ্টা করা
|
Trial
|
বিচার
|
06.Verb এর সাথে ee যোগ করেও noun গঠন
করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
Address
|
ঠিকানা
|
+ee
|
Addressee
|
প্রাপক
|
Allot
|
বরাদ্দ করা
|
Allotee
|
বরাদ্দ প্রাপ্ত ব্যক্তি
|
|
Employ
|
নিয়োগ করা
|
Employee
|
নিয়োগ প্রাপ্ত ব্যক্তি
|
|
Nominate
|
মনোনয়ন দেয়া
|
Nominee
|
মনোনীত ব্যক্তি
|
|
Pay
|
অর্থ প্রদান করা
|
Payee
|
যাকে অর্থ প্রদান করা হয়
|
|
train
|
প্রশিক্ষণ দেয়া
|
Trainee
|
প্রশিক্ষণার্থী
|
প্রাপ্ত
07.Verb এর সাথে er বা r যোগ করেও noun গঠন করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
Auction
|
নিলাম করা
|
+er
|
Auctioner
|
নিলামদার
|
Speak
|
বলা
|
Speaker
|
বক্তা
|
|
work
|
কাজ করা
|
Worker
|
শ্রমিক
|
|
Fight
|
যুদ্ধ করা
|
Fighter
|
যোদ্ধা
|
|
Paint
|
চিত্রিত করা
|
Painter
|
চিত্রকর
|
|
Heart
|
শিকার করা
|
Hearter
|
শিকারি
|
|
Read
|
পাঠ করা
|
Reader
|
পাঠক
|
|
Make
|
নির্মান করা
|
+r
|
Maker
|
নির্মাতা
|
Produce
|
প্রযোজনা করা
|
Producer
|
প্রযোজক
|
|
Rule
|
শাসন করা
|
Ruler
|
শাসক
|
|
Drive
|
চালানো
|
Driver
|
চালক
|
|
Write
|
লেখা
|
Writer
|
লেখক
|
08. adjective এর সাথে comparative
form এর adjective গঠন করা হয়।
adjective
|
meanings
|
suffix
|
comparative form(adj)
|
meanings
|
Big
|
বড়
|
+er
|
Bigger
|
|
Rich
|
ধনী
|
Richer
|
||
tall
|
লম্বা
|
taller
|
09. adjective এর সাথে th যোগ করেও
noun গঠন করা হয়।
adjective
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
broad
|
প্রশস্ত
|
+th
|
Breadth
|
প্রশস্ততা
|
Dear
|
মহার্ঘ
|
Dearth
|
মহার্ঘতা
|
|
Deep
|
গভীর
|
Deepth
|
গভীরতা
|
|
Long
|
লম্বা
|
Length
|
দৈর্ঘ
|
|
Strong
|
শক্তিশালী
|
Strongth
|
শক্তি
|
|
True
|
সত্য
|
Truth
|
সত্য
|
|
Warm
|
উষ্ণ
|
Warmth
|
উষ্ণতা
|
|
wide
|
চওড়া
|
width
|
প্রশস্ততা
|
10. word এর সাথে hood/dom যোগ করেও
noun গঠন করা হয়।
Root/base word
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
Adult
|
বয়স্ক
|
+hood
|
Adulthood
|
পূর্নবয়স্কতা
|
Boy
|
বালক
|
Boyhood
|
বাল্যজীবন
|
|
Child
|
শিশু
|
Childhood
|
শিশুকাল/শৈশব
|
|
False
|
মিথ্যা
|
Falsehood
|
মিথ্যাকথা
|
|
free
|
স্বাধীন
|
+dom
|
Freedom
|
স্বাধীনতা
|
King
|
রাজা
|
Kingdom
|
রাজ্য
|
|
Martyr
|
শহীদ
|
Martyrdom
|
শাহাদাৎ
|
|
wise
|
জ্ঞানী
|
wisdom
|
জ্ঞান
|
11.verbএর সাথে ume থাকলে ption যোগ করেও noun গঠন করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
noun
|
meanings
|
assume
|
অনুমান করা
|
+ption
|
Assumption
|
অনুমান
|
consume
|
ভোগ করা
|
consumtion
|
ভোগ্য
|
|
persume
|
অনুমান করা
|
persumtion
|
অনুমান
|
|
resume
|
পুনরায় শুরু করা
|
resumtion
|
পুনরায় শুরু
|
12. verb এর সাথে ful যোগ করেও যোগ
করেও adjective গঠন করা হয়।
noun
|
meanings
|
suffix
|
adjective
|
meanings
|
Duty
|
দায়িত্ব
|
+ful
|
Dutiful
|
দায়িত্ববান
|
Faith
|
বিশ্বাস
|
Faithful
|
বিশ্বাসযোগ্য
|
|
Fear
|
ভয়
|
Fearful
|
ভয়ার্ত
|
|
Fruit
|
ফল
|
Fruitful
|
ফলদায়ক
|
|
Help
|
সাহায্য
|
Helpful
|
সহায়ক
|
|
Hand
|
হাত
|
Handful
|
এক মুঠা
|
|
Hope
|
আশা
|
Hopeful
|
আশাব্যাঞ্জক
|
|
Joy
|
আনন্দ
|
Joyful
|
আনন্দদায়ক
|
|
mercy
|
ক্ষমা
|
merciful
|
ক্ষমাশীল
|
|
Spoon
|
চামচ
|
Spoonful
|
এক চামচ পরিমাণ
|
|
Throught
|
চিন্তা
|
Throughtful
|
চিন্তামগ্ন
|
|
Use
|
ব্যাবহার
|
Useful
|
প্রয়োজন
|
13. কিছুসংখ্যক noun এর সাথে ian যোগ করেও যোগ করেও adjective গঠন করা হয়।
noun
|
meanings
|
suffix
|
adjective
|
meanings
|
Canada
|
KvbvWv
|
+ian
|
Canadian
|
KvbvWvevmx
|
egypt
|
wgmi
|
Egyptian
|
wgmixq
|
|
India
|
fviZ
|
Indiaian
|
fviZxq
|
|
italy
|
BZvwj
|
Italian
|
BZvwjq
|
|
iran
|
Bivb
|
iranian
|
Bivwb
|
14.noun এর সাথে ic যোগ করেও adjective গঠন করা হয়।
noun
|
meanings
|
suffix
|
adjective
|
meanings
|
Arab
|
Avie
|
+ic
|
Arabic
|
Aviwe
|
islam
|
Bmjvg
|
Islamic
|
Bmjvg
ag©xq
|
|
prose
|
M`¨
|
prosaic
|
M`¨er
|
15.verbএর সাথে ing
যোগ করেও noun অথবা present particaple গঠন করা হয়।
verb
|
meanings
|
suffix
|
noun/pre.pasticiple
|
meanings
|
Dance
|
bvPv
|
+ing
|
Dancing
|
bvP
|
Die
|
Giv
|
Dying
|
gyg~l©y
|
|
Read
|
cov
|
Reading
|
cov
|
|
write
|
‡jLv
|
Writing
|
‡jLv
|
16.noun এর less যোগ করেও opposite
adjective গঠন করা হয়।
noun
|
meanings
|
suffix
|
0pposite adjective
|
meanings
|
Aim
|
j¶¨
|
+less
|
Aimless
|
j¶¨nxb
|
Bound
|
eva¨
|
Boundless
|
eva¨evaKZvnxb
|
|
Cheer
|
Avb›`
|
Cheerless
|
wbivb›`
|
|
Faith
|
wek¦vm
|
Faithless
|
Awek¦vm
|
|
Fear
|
fxwZ
|
Fearless
|
wbfx©K
|
|
Help
|
mvnvh¨
|
Helpless
|
mvnvh¨nxb
|
|
hope
|
Avkv
|
hopeless
|
Avkvnwb
|
|
Land
|
f~wg
|
Landless
|
f~wgnxb
|
|
Life
|
Rxeb
|
Lifeless
|
cÖvYnxb
|
|
Mercy
|
¶gv
|
Merciless
|
¶gvnxb
|
|
Meaning
|
A_©
|
Meaningless
|
A_©nxb
|
|
Name
|
bvg
|
Nameless
|
Bvgnxb
|
|
Penny
|
A_©
|
Penniless
|
`wi`ª
|
|
Sense
|
Abyf~wZ
|
Senseless
|
Abyf~wZnxb
|
|
Shame
|
j¾v
|
Shameless
|
wbj©¾
|
|
Thought
|
wPšÍv
|
Thoughtless
|
wPšÍvnxb
|
|
use
|
cÖ‡qvRbxqZv
|
useless
|
AcÖ‡qvRbxq
|
17. adjective এর সাথে ly যোগ করেও
adverb গঠন করা হয়।
adjective
|
meanings
|
suffix
|
adverb
|
meanings
|
Absolute
|
m¤ú~Y©
|
+ly
|
Absolutely
|
Pigfv‡e
|
Active
|
weÁvcb
†`qv
|
Actively
|
mwµqfv‡e
|
|
Bad
|
Lvivc
|
Badly
|
Lvivcfv‡e
|
|
Bold
|
¯úó
|
Boldly
|
¯úófv‡e
|
|
Blunt
|
bxim
|
Bluntly
|
bximfv‡e
|
|
Clear
|
cwi¯‹vi
|
Clearly
|
cwi¯‹vi
|
|
Deep
|
Mfxi
|
Deeply
|
Mfxifv‡e
|
মন্তব্যসমূহ
একটি মন্তব্য পোস্ট করুন